Perwersyjny przewodnik po ideologiach / The Pervert’s Guide to Ideology (2012)
Film
Czas trwania: 2 godz. 14 min.
Opis
Perwersyjny przewodnik po ideologiach to film dokumentalny z 2012 roku w reżyserii Sophie Fiennes, w którym Slavoj Žižek, filozof, psychoanalityk i jeden z najpopularniejszych myślicieli naszych czasów, opowiada o ideologiach kształtujących naszą rzeczywistość.
Film rozpoczyna się od sceny, w której Žižek staje przed lustrem i zastanawia się, kim jest. Czy jest on zwykłym człowiekiem, czy może kimś więcej? Czy może być jednocześnie filozofem, psychoanalitykiem, a nawet artystą? Žižek stwierdza, że jest to pytanie, które nieustannie go dręczy.
Następnie Žižek przechodzi do analizy ideologii. Definiuje ją jako system wierzeń i przekonań, który organizuje nasze życie i nadaje mu sens. Ideologie są obecne w każdej dziedzinie naszego życia, od polityki i religii po popkulturę i codzienne życie.
Žižek analizuje pięć głównych ideologii: liberalizm, komunizm, nazizm, kapitalizm i katolicyzm. Każdą z nich poddaje krytycznej ocenie i pokazuje, jak każda z nich manipuluje naszymi pragnieniami i marzeniami.
Liberalizm, według Žižka, to ideologia, która obiecuje wolność i równość dla wszystkich. Jednak Žižek twierdzi, że liberalizm jest iluzją. W rzeczywistości, liberalne społeczeństwo jest podzielone na bogatych i biednych, i to ci pierwsi zawsze mają większą władzę.
Komunizm, z kolei, to ideologia, która obiecuje sprawiedliwe społeczeństwo bez klas. Jednak Žižek twierdzi, że komunizm jest utopią, która nie może zostać zrealizowana w praktyce. W rzeczywistości, komunizm zawsze prowadził do totalitaryzmu i represji.
Nazizm to ideologia, która obiecuje jedność i siłę narodu. Jednak Žižek twierdzi, że nazizm jest ideologią nienawiści i przemocy. Nazizm doprowadził do Holocaustu i innych zbrodni przeciwko ludzkości.
Kapitalizm to ideologia, która obiecuje dobrobyt dla wszystkich. Jednak Žižek twierdzi, że kapitalizm jest ideologią nierówności i wyzysku. W rzeczywistości, kapitalizm prowadzi do bogactwa dla nielicznych i ubóstwa dla wielu.
Katolicyzm to ideologia, która obiecuje zbawienie dla duszy. Jednak Žižek twierdzi, że katolicyzm jest ideologią opresji. Kościół katolicki uciskał przez wieki kobiety, mniejszości seksualne i inne grupy społeczne.
Perwersyjny przewodnik po ideologiach to film, który nie pozostawia widza obojętnym. Žižek stawia trudne pytania o naturę ideologii i o to, jak wpływają one na nasze życie. Film jest inteligentny, dowcipny i erudycyjny. To obowiązkowa pozycja dla wszystkich, którzy chcą zrozumieć, jak kształtują nas ideologie.
Oto kilka konkretnych przykładów, jak Żižek wykorzystuje fragmenty filmów do zilustrowania swoich myśli:
- Wskazując na scenę z filmu „Szczęki”, w której bohaterowie obserwują rekwizyt przedstawiający szczęki rekina, Žižek mówi, że ideologia działa podobnie. Ideologie przedstawiają nam obraz świata, który jest uproszczony i często fałszywy.
- Wskazując na scenę z filmu „Brazil”, w której bohaterowie są poddawani indoktrynacji, Žižek mówi, że ideologia jest sposobem na kontrolę ludzkiego zachowania. Ideologie uczą nas, co jest dobre, a co złe, co jest normalne, a co nienormalne.
- Wskazując na scenę z filmu „M.A.S.H”, w której bohaterowie żartują sobie z wojny, Žižek mówi, że humor jest często sposobem na podważenie ideologii. Humor pozwala nam dostrzec absurdy i hipokryzje ideologii.
Perwersyjny przewodnik po ideologiach to film, który skłania do myślenia. To film, który może zmienić sposób, w jaki postrzegamy świat.