Ostatni dzwonek (1989)

Ostatni dzwonek (1989) to film psychologiczny w reżyserii Magdaleny Łazarkiewicz, zrealizowany w ostatnich miesiącach istnienia PRL-u. Opowiada on historię grupy licealistów, którzy przygotowują spektakl teatralny o podłożu politycznym. Konflikt między nimi a wicedyrektorem szkoły, który stara się udaremnić ich plany, staje się metaforą napięć społecznych panujących w kraju.

Akcja filmu rozgrywa się wiosną 1988 roku w prowincjonalnym liceum. Do klasy IVa, która jest postrachem nauczycieli, przybywa Krzysztof Buk (Zbigniew Suszyński), wyrzucony z poprzedniej szkoły za kolportaż ulotek. Szybko zdobywa zaufanie kolegów i staje się ich liderem. Z pomocą młodej wychowawczyni Meluzyny (Agnieszka Kowalska) pragną przygotować spektakl teatralny pt. „Lekcja historii”, oparty na tekstach oficjalnych komunikatów prasowych, i zaprezentować go na Festiwalu Młodego Teatru w Gdańsku.

Spektakl ma być wyrazem buntu młodych ludzi przeciwko panującemu systemowi. Uczniowie chcą w nim przedstawić swoją wizję historii, która jest odmienna od oficjalnej narracji. Wicedyrektor szkoły, Jakubowski (Aleksander Bednarz), jest przeciwnikiem ich planów. Uważa, że spektakl jest niebezpieczny i może podburzać młodzież do niepokojów społecznych.

Jakubowski wszelkimi sposobami stara się udaremnić realizację spektaklu. Przekonuje dyrektora szkoły (Henryk Bista), aby nie wyraził zgody na jego wystawienie. Grozi uczniom konsekwencjami, a nawet próbuje ich zastraszyć.

Uczniowie nie poddają się jednak. Z pomocą Meluzyny udaje im się przeprowadzić próby w tajemnicy przed nauczycielami. W końcu, wbrew zakazom, postanawiają wyjechać do Gdańska i zaprezentować spektakl na festiwalu.

Spektakl okazuje się wielkim sukcesem. Zostaje nagrodzony Grand Prix. Jednak zwycięstwo ma gorzki smak. W czasie egzaminu dojrzałości Świr (Jacek Wójcicki), przyjaciel Buka, który jest głównym aktorem spektaklu, zamyka się w dyżurce nauczycielskiej i odkręca gaz. Dzwonek wywołuje eksplozję. Świr zostaje ciężko ranny, a Jakubowski wykorzystuje sytuację, aby zemścić się na uczniach.

Na ustnym egzaminie z historii Jakubowski złośliwie obcina Buka. Meluzyna, w proteście przeciwko postępowaniu Jakubowskiego, opuszcza szkołę. Jakubowski zostaje jej dyrektorem.

Ostatni dzwonek to film o ważnym przesłaniu. Opowiada o potrzebie wolności i niezależności myślenia. Pokazuje, że nawet w trudnych czasach można walczyć o swoje przekonania.

Film został uznany za jedno z najważniejszych dzieł polskiego kina lat 80. XX wieku. Został nagrodzony na wielu festiwalach filmowych, m.in. na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni, gdzie zdobył nagrodę za reżyserię, scenariusz i zdjęcia.

Analiza filmu

Film Ostatni dzwonek można interpretować na wielu poziomach. Na poziomie dosłownym opowiada on historię grupy licealistów, którzy przygotowują spektakl teatralny o podłożu politycznym. Konflikt między nimi a wicedyrektorem szkoły, który stara się udaremnić ich plany, staje się metaforą napięć społecznych panujących w kraju.

Na poziomie metaforycznym film można odczytywać jako alegorię walki o wolność i niezależność myślenia. Uczniowie, którzy przygotowują spektakl, symbolizują młodych ludzi, którzy chcą żyć w wolnym i demokratycznym kraju. Wicedyrektor szkoły, Jakubowski, to symbol władzy represyjnej, która chce stłumić wszelkie przejawy wolności.

Film Ostatni dzwonek jest również refleksją nad kondycją młodego człowieka w trudnych czasach. Uczniowie w filmie są zbuntowani i nie boją się wyrażać swoich poglądów. Są jednak również naiwni i nie zawsze potrafią przewidzieć konsekwencje swoich działań.

Ocena filmu

Film Ostatni dzwonek to dobrze zrealizowane i poruszające dzieło. Jest to film, który warto zobaczyć, aby zrozumieć tamten czas i wartości, które były dla młodych ludzi ważne.