Citizenfour (2014)

„Citizenfour” to film dokumentalny z 2014 roku, reżyserowany przez Laurę Poitras, która przedstawia fascynującą opowieść o Edwardzie Snowdenie, jednej z najbardziej kontrowersyjnych postaci współczesnych czasów. Narracja rozgrywa się w tajemniczym Hongkongu, gdzie dochodzi do przełomowego wydarzenia – spotkania Poitras z Snowdenem, który ujawnia światu największy skandal polityczny naszych czasów.

To trzecia część trylogii Poitras, po „Mój kraj, mój kraj” i „Przysięga”, skupiająca się na Ameryce po tragicznych wydarzeniach z 9/11. Początkowo planowano, że film będzie poświęcony nadużyciom władzy i łamaniu prawa przez agencje bezpieczeństwa narodowego Stanów Zjednoczonych. Reżyserka pracowała nad projektem przez kilka lat, zanim w styczniu 2013 roku otrzymała serię kodowanych e-maili od anonimowego źródła, samookreślającego się jako „Citizen Four”. W tych elektronicznych wiadomościach autor twierdził, że posiada dowody na masowe nielegalne podsłuchy przeprowadzane przez Agencję Bezpieczeństwa Narodowego (NSA) we współpracy z wieloma zagranicznymi służbami.

Po pięciu miesiącach intensywnych prac i przygotowań, Poitras wyrusza do Hongkongu razem z dziennikarzami z „Guardiana”, Glennem Greenwaldem i Ewenem MacAskilllem. W azjatyckim mieście udaje się zarejestrować niezwykłe rozmowy z mężczyzną, który wkrótce stanie się jednym z najbardziej znanych whistleblowerów – Edwardem Snowdenem. Film nie tylko dokumentuje te kluczowe chwile i atmosferę tajemniczego pokoju hotelowego, gdzie rozgrywały się niezwykłe wydarzenia, ale również ukazuje skutki rewelacji Snowdenu i globalne reakcje na nie.

Jeden z prawników przedstawionych w filmie podkreśla, że w dzisiejszych czasach wolność jest ściśle związana z utrzymaniem prywatności, która stanowi ostatni bastion autonomii w świecie zglobalizowanym. „Citizenfour” stawia fundamentalne pytania dotyczące naszej gotowości do życia w społeczeństwie pod stałą kontrolą, które nie zna granic. Czy zgodzimy się na utratę prywatności, czy też podejmiemy walkę o jej zachowanie?

Thriller dokumentalny, choć utrzymany w pesymistycznej tonacji, rzuca światło na zaskakujące podobieństwo do opisu świata przedstawionego przez George’a Orwella. Widzowie są zmuszeni zastanowić się nad tym, czy zgadzają się na życie w społeczeństwie, gdzie każdy krok jest monitorowany, a prywatność staje się luksusem z przeszłości. „Citizenfour” staje się zatem nie tylko relacją z wydarzeń, lecz także bodźcem do refleksji nad współczesnym społeczeństwem, jego wartościami i pojęciem wolności.